Podstawowe informacje:

Zasiłek dla bezrobotnych jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez państwo polskie osobom niepracującym. Stanowi formę materialnego zabezpieczenia społecznego, chroniącego obywateli przed wykluczeniem społecznym i biedą spowodowanymi przez brak dochodów i innych środków do życia. Utożsamiany jest z narzędziem socjalnym służącym do łagodzenia i zwalczania skutków bezrobocia, nie jest więc traktowany jako instrument aktywizacji zawodowej, a bardziej jako środek pozwalający osobie bezrobotnej przetrwać w godniejszych warunkach egzystencjalnych tymczasowy brak aktywności zawodowej. Aby ten cel został jak najskuteczniej osiągnięty, jego wysokość ustalana jest na takim poziomie, by zachęcić bezrobotnego do efektywniejszego poszukiwania gwarantującej wyższy dochód pracy. Na ogół za prawidłowy uznaje się więc taki stan rzeczy, gdy wysokość zasiłku dla bezrobotnych jest mniejsza niż obowiązująca w kraju stawka płacy minimalnej.

Środki służące do finansowania zasiłków do bezrobotnych pochodzą z Funduszu Pracy, instytucji, której budżet zasilany jest składkami obowiązkowo płaconymi przez pracodawców oraz osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, dotacjami budżetu Państwa i budżetu Unii Europejskiej oraz odsetkami od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych. Rozdysponowaniem tych funduszy w formie zasiłków dla bezrobotnych zajmują się państwowe urzędy pracy.

 

Prawo do zasiłku:

Zasiłek dla bezrobotnych ma charakter powszechny, co oznacza, że przysługuje każdemu bezrobotnemu obywatelowi Polski, jeśli spełnia on pewne określone przepisami kryteria przyznawania zasiłku dla bezrobotnych. O taką finansową pomoc ze strony państwa może ubiegać się osoba, która:

 

· jest bezrobotna i mimo wielu starań nie może znaleźć pracy.

· posiada status bezrobotnego w urzędzie pracy (nie wykonuje pracy na podstawie stosunku pracy ani innej pracy zarobkowej, w tym w oparciu o umowy cywilnoprawne).

· nie może skorzystać (z niewłasnej winy) z żadnej pomocy oferowanej przez urząd pracy (oferta pracy, staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, szkolenia, prace interwencyjne, prace publiczne).

· odbyła staż pracy w wysokości 365 dni i jest w stanie go udokumentować.

· przepracowała rok z wynagrodzeniem, którego kwota nie była niższa niż minimalna kwota krajowa.

· w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania płaciła pełne składki na Fundusz Pracy (z tytułu wykonywanych prac odprowadzał je za nią pracodawca).

· świadczyła usługi na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczeniu usług (wymogiem jest wtedy, by podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca).

· prowadziła działalność gospodarczą i jest w stanie udokumentować opłacanie związanych z nią składek społecznych (wymogiem jest wtedy, by podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę).

· odbywała pracę w areszcie (wymogiem jest wtedy, by podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy była w wysokości co najmniej połowy płacy minimalnej).

· odbyła minimum 240 dni zasadniczej lub okresowej służby wojskowej.

· była zatrudniona za granicą, ale odprowadzała składki na Fundusz Pracy.

 

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia rejestracji jako osoba bezrobotna w urzędzie pracy. W sytuacji, gdy bezrobotny rozwiązał umowę z pracodawcą za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron bądź zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, wówczas takiej osobie zasiłek przysługuje po upływie 90 dni od daty zarejestrowania w urzędzie pracy. Jeśli osoba bezrobotna doprowadziła do rozwiązania ze swej winy stosunku pracy bez wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne z pracy), musi minąć 180 dni od dnia rejestracji, zanim nabędzie ona prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

Zasiłek nie przysługuje bezrobotnemu, który odbywa odpłatną praktykę absolwencką i otrzymuje z tego tytułu miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz osobie, która w okresie nie dłuższym niż 10 dni przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia. Utrata prawa do zasiłku następuje, gdy minie okres jego przyznawania, gdy osoba bezrobotna odmówi bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji pomocy ze strony urzędu pracy oraz gdy nie stawi się w terminie wyznaczonym przez urząd i nie powiadomi w okresie do 7 dni od tej daty o uzasadnionej przyczynie nieobecności.

 Osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych może „dorabiać”, ale tylko gdy uzyskany przez nią miesięcznie przychód nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę (wyjątkiem są odsetki od środków pieniężnych zdeponowanych na kontach bankowych, gdzie taki limit nie obowiązuje) i pochodzi z innego tytułu niż zatrudnienie, inna praca zarobkowa (wszelkie umowy cywilnoprawne) i działalność gospodarcza. Pod pojęciem „z innego tytułu” należy rozumieć przychody m.in. ze sprzedaży rzeczy osobistych, najmu lokalu i odsetek od lokat.

Zasiłek wypłaca się bezrobotnemu osobiście po okazaniu dowodu osobistego. Na wniosek osoby zainteresowanej pozyskaniem prawa do jego pobierania istnieje możliwość przekazania należnego świadczenia na wskazany przez nią osobisty rachunek bankowy Dla roszczeń do należnych, a niepobranych kwot zasiłków dla bezrobotnych okres przedawnienia wynosi 6 miesięcy.

 

Wysokość zasiłku:

Stawka zasiłku dla bezrobotnych jest wpisana w art. 72 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przy czym podlega corocznej waloryzacji z dniem 1 czerwca. Obecnie kwotami bazowymi zasiłku w rozliczeniu miesięcznym są 823,60 zł brutto (w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku) oraz 646,70 zł brutto (w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku). Jest to tzw. pełny zasiłek podstawowy. Zasiłek za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę przysługującego zasiłku przez 30 i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie, za który przysługuje zasiłek. Wysokość zasiłku przysługującemu bezrobotnemu wylicza się w zależności od jego stażu pracy. Dla osób, które przepracowały:

 · mniej niż 5 lat przysługuje zasiłek obniżony (80% zasiłku podstawowego) w wysokości 658,90 zł brutto (578,60 zł netto) przez pierwsze 3 miesiące, a 517,40 zł brutto (463,83 zł netto) przez kolejne miesiące posiadania prawa do zasiłku.

· od 5 do 20 lat przysługuje zasiłek podstawowy (100%) w wysokości 823,60 zł brutto (711,48 zł netto) przez pierwsze 3 miesiące oraz 646,70 zł brutto (568,50 zł netto) przez kolejne miesiące posiadania prawa do zasiłku

· minimum 20 lat przysługuje zasiłek podwyższony (120% zasiłku podstawowego) w wysokości 988,40 zł brutto (844,44 zł netto) przez pierwsze 3 miesiące oraz 776,10 zł brutto (673,25 zł netto) przez kolejne miesiące posiadania prawa do zasiłku.

 

Okres pobierania zasiłku:

Zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest w okresach miesięcznych z dołu. Okres posiadania prawa do zasiłku uzależniony jest od stopy bezrobocia na obszarze działania powiatu, w którym zamieszkały jest bezrobotny posiadający takowy status wskutek rejestracji w urzędzie pracy. W uproszczonym skrócie można wyróżnić dwa okresy pobierania zasiłku:

 

· 6 miesięcy (stopa bezrobocia na danym obszarze nie przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju)

· 12 miesięcy (stopa bezrobocia na danym obszarze przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju)

 

12-miesięczny okres pobierania zasiłku dotyczy także bezrobotnych powyżej 50 roku życia oraz legitymujących się jednocześnie co najmniej 20-letnim stażem pracy. Podobne prawo posiadają osoby, które mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a których małżonek jest także bezrobotny i stracił status przyznawania zasiłku dla bezrobotnych.